Felix Nussbaum (1904-1944/45) was een veelbelovende kunstenaar die al als jongeman van begin twintig solotentoonstellingen in Berlijn kreeg. Grote bekendheid verwierf hij met dit werk: Der tolle Platz, het geweldige plein (1931). We zien de Pariser Platz waarop de oude en de jonge garde kunstenaars staat. De jonge garde zal weldra de macht overnemen, zo is het idee. Maar we zijn al dicht bij het jaar 1933 en dan verandert alles in Duitsland.
Felix Nussbaum is joods en wordt net als alle andere joodse mensen bedreigd door het nieuwe regime. Hij verblijft in het buitenland als Hitler de macht grijpt en besluit niet terug te keren. Een leven in ballingschap begint. Lukt het hem om zijn succes dat hij in Berlijn had voort te zetten? Hoe zien we de veranderde situatie in zijn werk terug?
Felix Nussbaum schildert vaak musicerende mensen in zijn werk. Soms beeldt hij zichzelf en zijn vrouw Felka musicerend af. Soms zien we de orgelman, die voor hem een herinnering uit zijn jeugd in Osnabrück representeert. Ook blazers op bazuinen en koren komen voor. Dat biedt gelegenheid om u prachtige, ontroerende en ook vrolijke muziek te laten horen. Zo klinkt tijdens de lezing onder andere muziek van Mahler, van Kurt Weill en van Duke Ellington.
Maskers zien we frequent in zijn oeuvre. Hij leert als jongeman dè masker-schilder, James Ensor, kennen en zal het masker in zijn eigen werk gebruiken om de situatie van een banneling in Europa te illusteren in de jaren 1930/1940. Felix Nussbaum komt uit een volledig geassimileerd gezin, maar toch zien we zijn joodse roots terug in zijn werk. Hoe? Dat laat ik u zien.
Felix Nussbaum overleeft de tweede oorlog niet en dreigt daarna in de vergetelheid te raken. Tot in zijn geboorteplaats Osnabrück een museum verschijnt met zijn oeuvre. Ontworpen door niemand minder dan Daniel Libeskind (1946), die er een plaats van herinnering van maakt zoals alleen hij dat kan. Felix Nussbaum schreef: “Als ik ten onder ga, laat mijn schilderijen dan niet doodgaan. Toon ze aan de mensen!” Dat gebeurt in het Felix Nussbaum Haus in Osnabrück en dat doe ik graag door middel van deze lezing met bijpassende muziek.
Geïnteresseerd in deze lezing? Neem dan contact met mij op.
Afbeeldingen: Felix Nussbaum, Der tolle Platz (Pariser Platz, Berlijn), 1931 en Daniel Libeskind, Felix Nussbaum Haus (ingang), 1998/2011, Osnabrück.