Een lezing over ongewenste beeldende kunst en muziek tijdens het nazi-regime.
De nazi’s maakten het in de jaren 1933-1945 veel kunstenaars onmogelijk om te werken. Joodse kunstenaars waren bovendien hun leven niet meer zeker. Veel moderne beeldende kunst werd door de nazi’s als ‘entartet’, als ontaard, ongewenst beschouwd. Over die beeldende kunst maakten de aanhangers van Hitler in 1937 in München een grote tentoonstelling. Het was niet de eerste, maar wel de grootste en meest bekende tentoonstelling over dit onderwerp. Het werk van veel bekende, moderne beeldend kunstenaars werd slordig opgehangen en haastig neergezet. Op de muren van de tentoonstellingszalen werden spottende teksten gekalkt. In 1938 vond in Düsseldorf een soortgelijke tentoonstelling plaats, maar dan over ‘entartete’, ongewenste muziek. De tentoonstellingen waren bedoeld om de ongewenste kunstenaars te schande te maken. Er kwamen miljoenen mensen op af.
Wat was de aanleiding voor deze tentoonstellingen? Wie waren die ontaarde beeldend kunstenaars en componisten? Wat voor werk maakten zij? Op deze vragen krijgt u een antwoord tijdens deze lezing.
Waren de nazi’s het onderling eens over de kunstenaars wiens kunst als ongewenst beschouwd moest worden? Nou, lang niet altijd. Wat te denken van deze kunstenaar? Otto Dix, die dit prachtige portret maakte van zijn vrouw Martha.
Zowel nazi-rijksmaarschalk Hermann Göring, als Joachim von Ribbentropf, nazi-rijksminister van buitenlandse zaken bewonderden zijn werk zozeer dat zij Otto Dix vroegen hun kinderen en echtgenotes te portretteren.
Het werk van Otto Dix kwam in 1937 echter te hangen op de tentoonstelling Entartete Kunst in München.
Iets soortgelijks gebeurde met de muziek van Paul Hindemith. Deze componist was zeer geliefd in de eerste decennia van de 20ste eeuw. Hindemith had kritiek op het modernisme in de muziek. Bovendien had hij blond haar en blauwe ogen en was hij van een onberispelijke Arische afkomst. Kortom, hij leek de ideale nazi-componist. Joseph Goebbels, de nazi-propaganda-minister, zag zijn muziek als de perfecte verklanking van de Duitse ziel. Alfred Rosenberg, de grote nazi-ideoloog, dacht daar anders over en hij won.
De muziek van Paul Hindemith werd als ongewenst aangeduid op de tentoonstelling in 1938 over Entartete Musik.
Tijdens de lezing hoort u muziek van deze componist. Ook hoort en ziet u een prachtig operafragment van Franz Schreker en een fantastisch Jiddisch lied. U ziet niet alleen werk van Otto Dix, maar ook van onder meer Franz Marc, Emil Nolde, Vincent van Gogh en Wassily Kandinsky.
Het is een boeiende, bijzondere periode waarover ik u tijdens deze lezing graag meer vertel en laat zien en horen.
Geïnteresseerd in deze lezing? Neem dan contact met mij op.
Afbeeldingen: Aankondigingen van de tentoonstellingen over Entartete Kunst en Entartete Musik en Emil Nolde (1867-1956), Portret van mijn vrouw, 1924.