Van maandag 14 juli tot en met vrijdag 18 juli op de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden.
Thema: Verboden/ontaarde kunst en muziek.
Natuurlijk kun je om allerlei redenen bezwaar hebben tegen bepaalde vormen van kunst. In de filosofie is Plato een klassieker: hij protesteert in zijn Politeia tegen de activiteiten van dichters en schilders, omdat hun producten niet meer zijn dan nabootsingen van de dingen. En daarmee staan ze nog verder van de echte werkelijkheid – die van de Ideeën – dan die dingen zelf. Maar als we kunstvormen ‘ontaard’ noemen, dan denken we meteen aan de politieke context waarin die term is gebruikt.
De tentoonstelling Entartete Kunst, die de nazi’s in 1937 in München organiseerden, was pure politieke propaganda. Hetzelfde gold voor de tentoonstelling Entartete Musik, die een jaar later volgde in Düsseldorf. We gaan in op deze tentoonstellingen, en ook op de kunstenaars van wie het werk door het slijk werd gehaald. Hoe is onze kijk op kunst erdoor beïnvloed? Is het barbaars, zoals Adorno stelde, om na Auschwitz nog te dichten, of moeten we dat juist doen? Hoe krijgt Auschwitz daar een plaats in? Naast de door de nazi’s uitgesloten kunstenaars zijn er ook kunstenaars geweest die tijdens de oorlog hebben doorgewerkt. Sommigen hebben zelfs van het naziregime geprofiteerd. Hoe is er na 1945 met hén omgegaan?
In andere contexten wordt kunst om andere redenen veroordeeld. We beschouwen het orgel als het kerkelijke instrument bij uitstek, maar na de reformatie verbood de Synode van Dordrecht het gebruik van dat instrument in de kerk. In de islam wordt fel gereageerd op afbeeldingen van de profeet, en in 2001 bliezen de Taliban in Afghanistan twee eeuwenoude, grote Boeddhabeelden op. En vinden wijzelf, anno 2025, dat in kunst alles mag, of horen daar toch bepaalde restricties bij? En hoe staan we dan tegenover de restricties zoals die sinds kort in de VS aan kunst en wetenschap worden opgelegd?
Dit alles komt aan de orde in de zomercursus van 14 tot en met 18 juli. Daar zal ik zelf een groot aandeel in hebben met voordrachten (met muziek) over Entartete Kunst, vervolgde kunstenaars, de beeldenstorm en de kunst die van Trump bij decreet in de VS niet meer mag. Naast mij heeft Albert van der Schoot, filosoof, musicoloog en publicist, een hoofdrol. Hij zal de grote historische lijnen schetsen en de Entartete Musik toelichten.
Ook hebben we zeer boeiende sprekers als gastdocenten:
- Hans Fidom, hoogleraar orgelkunde;
- Leo Samama, musicoloog, artistiek leider van professionele orkesten en koren en publicist;
- Gerard van der Leeuw, musicoloog, publicist;
- Michiel Leezenberg, filosoof, bekroond publicist over islamitische filosofie.
Een live uitvoering door het Duo Dufonte met muziek van verboden componisten is eveneens onderdeel van de cursus.
De Internationale School voor Wijsbegeerte staat in Leusden. De school heeft uitstekende hotelkamers, excellente catering en biedt een prima denkklimaat. Het programma is zo ingericht dat er ruim tijd is om van de prachtige, omringende natuur te genieten. De voertaal is Nederlands.
Geïnteresseerd in deze zomercursus in een weldadige omgeving?
U kunt zich aanmelden via https://isvw.nl/product/entartete-kunst-entartete-musik/
Op de website van de ISVW vindt u nog meer toelichting op het programma en over de locatie.