Een lezing met muziek over Caravaggio en de Caravaggisten 

Vanaf 15 december 2018 tot 24 maart 2019 is in het Centraal Museum in Utrecht een prachtige tentoonstelling te zien over Caravaggio en zijn navolgers. De schilderkunst van Michelangelo Merisi, beter bekend als Caravaggio (1571-1610) maakte in zijn tijd een verpletterende indruk op collega’s en opdrachtgevers en doet dat nog steeds op heel veel mensen. Reden genoeg dus voor een lezing over deze geweldige kunstenaar en zijn navolgers. 

Caravaggio schilderde veelal met aardse kleuren, ook als het hemelse onderwerpen betrof, zoals het Amor figuurtje dat links op dit schilderij te zien is en aanduidt dat de muzikanten bezig zijn een lied te repeteren dat over de liefde gaat. Hij schilderde doorgaans halffiguren, over het hele doek, waardoor de voorstelling heel dicht bij ons komt en we die als het ware mee beleven. Zijn voorstellingen zijn ‘naar de natuur’, zeer realistisch. We zien de vuile nagelrandjes en de vieze voeten van iemand ook. Het meest beroemd is hij geworden om zijn chiaroscuro, zijn fabelachtige techniek van werken met licht en donker. Van dit alles ziet u prachtige voorbeelden.

De opdrachtgevers van Caravaggio gaven niet alleen geld uit aan beeldende kunst. Ze gaven ook componisten opdrachten tot het componeren van allerlei muziek. Tijdens de lezing gaat u zodoende muziek horen van onder andere Gabrieli, Arcadelt en Monteverdi. Dat was vaak zulke prachtige muziek dat componisten en choreografen uit de 20ste eeuw zich erdoor lieten inspireren en nieuwe muziek en/of een ballet schreven. Daarvan laat ik u ook voorbeelden zien en horen.  

Caravaggio was een opvliegende man, die vaak ruzie maakte en daardoor in de problemen kwam. Meestal redden zijn invloedrijke kennissen hem wel, maar uiteindelijk liep het fataal af. Caravaggio stierf relatief jong, maar zijn kunst bleef bestaan, in kerken en paleizen en tegenwoordig in musea. Nog bij zijn leven werd zijn stijl nagevolgd, onder andere door een aantal schilders uit Utrecht en door Italiaanse, Spaanse en Franse schilders. Deze schilders werden Caravaggisten genoemd. Zij maakten prachtig werk waarvan u tijdens deze lezing ook het nodige gaat zien.

De lezing vindt plaats op zaterdag 16 februari 2019 vanaf 15.00 uur in het Meisjeshuis, Oude Delft 112, 2611 CG te Delft. Het Meisjeshuis bevindt zich hartje binnenstad Delft, op loopafstand van het centraal station en tegenover parkeergarage Phoenix. De lezing duurt twee maal drie kwartier, met een korte pauze ertussen.

De toegangsprijs is vijftien euro, te betalen aan de kassa. Reserveren is gewenst. Dat kan via onderstaand formulier.

_{Caravaggio (Michelangelo Merisi) (1571–1610), De muzikanten, circa 1595.} 

In het leven van Alexej von Jawlensky zijn alle ingrediënten aanwezig voor een groots en meeslepend drama. Bovendien heeft hij prachtig werk gemaakt. Alle reden dus voor een nadere kennismaking met deze kunstschilder. 

Alexej von Jawlensky wordt in 1864 geboren in een familie die behoort tot de Russische erfadel. Het culturele leven van de bourgeoisie, de Russisch-orthodoxe religie met zijn indrukwekkende iconen en zijn diensten vol prachtige koormuziek, de schoonheid van het uitgestrekte Russische landschap, dat alles maakt een onuitwisbare indruk op hem. Het vormt zijn ziel, zijn Russische ziel. 

Hij krijgt les van Ilja Repin, de grote naturalistische schilder van Rusland, vertrekt naar München en gaat behoren tot de ‘Blaue Reiter’, net als Wassily Kandinsky en Franz Marc. Hij ontwikkelt een heel eigen stijl, waarbij het uiterlijke en het innerlijke altijd met elkaar verbonden zijn. In zijn latere werk is dat overduidelijk. In zijn vroegere werk spat de liefde voor het leven èn de liefde voor vrouwen van het doek af. 

Muziek is vaak aanwezig in zijn leven. Daar kon hij enorm door geraakt worden. Ook hebben zijn schilderijen titels die verwijzen naar muziek. U hoort in deze lezing dan ook prachtige muziek. Uiteraard Russische koormuziek, maar eveneens muziek van Anton Rubinstein, de man die zorgde voor de eerste overweldigende ervaring van Alexej von Jawlensky met klassieke muziek. Verder hoort u onder meer muziek van Igor Strawinsky, van Ferruccio Busoni en van John Cage. 

Hoe het zit met dat leven dat goed is voor een groots en meeslepend drama en wat voor werk Alexej von Jawlensky zoal maakte, laat ik u op zaterdag 17 november 2018 vanaf 15.00 uur graag zien en horen in het Meisjeshuis, Oude Delft 112, 2611 CG te Delft. Het Meisjeshuis bevindt zich hartje binnenstad Delft, op loopafstand van het centraal station en tegenover parkeergarage Phoenix. De lezing duurt twee maal drie kwartier, met een korte pauze ertussen.

De toegangsprijs is vijftien euro, te betalen aan de kassa. Reserveren is gewenst. Dat kan via onderstaand formulier.

De lezing sluit aan en is een aanvulling op de tentoonstelling over Alexej von Jawlensky in het Gemeentemuseum te Den Haag.  

Dit jaar is het 400 jaar geleden dat het eerste boek van Jacob Cats uitkwam: Silenus Alcibiais, sive Proteus (1618), later simpelweg Sinne- en Minnebeelden genoemd. Een boek dat de liefde op allerlei manieren belicht. De publicatie van dit boek wordt deze zomer groots herdacht in Zeeland. Om die reden nodig ik u van harte uit voor een bijzondere lezing met muziek over dit boek en over het leven van Jacob Cats op zaterdagavond 28 juli aanstaande vanaf 20.00 uur in boerderij-galerie ‘De Osseberg’, Singelweg 11, Grijpskerke . De lezing duurt twee maal drie kwartier met een kleine pauze ertussen; de toegangsprijs is € 12,50. Reserveren van plaatsen kan bij de galerie: info@deosseberg.nl, 0118-625 284. 

Het boek van Jacob Cats werd prachtig geïllustreerd door Adriaen van de Venne. Daar ziet u er een aantal van. Adriaen van de Venne is echter lang niet de enige die de teksten uit dit boek van Jacob Cats verbeeld. Dat doen veel schilders uit de 17de eeuw. Ook daarvan ziet u een aantal bijzondere voorbeelden tijdens deze lezing. 

Maar dat is niet alles, componisten werden ook geïnspireerd door het boek van Jacob Cats. Zij schreven muziek met dezelfde thematiek. U hoort zodoende tijdens deze lezing ook bijpassende muziek van onder meer Claudio Monteverdi, Johann Daniël Mylius en Constantijn Huygens. 

U wordt deze avond zodoende meegenomen naar het leven in de 17de eeuw. Niet alleen naar dat van Jacob Cats en dat van Adriaen van de Venne, maar ook naar dat van het Haagse hof van Maurits, Frederik Hendrik en Willem II. Jacob Cats en Adriaen van de Venne maakten deel uit van de kring rondom het Haagse hof. U gaat daar als het ware een beetje getuige van zijn door met Maurits, Frederik Hendrik en vele hovelingen een paardenmarkt te bezoeken, deel te nemen aan een diner, aan een bal aan het hof en door een spelletje kolf te spelen. 

Natuurlijk wordt ook het Zeeland van Jacob Cats toegelicht, de provincie waarin hij geboren werd en zijn carrière begon. Schilders uit de 17de eeuw beeldden ook graag het Hollandse boerenleven af, ter lering ende vermaak. Daar ziet u ook het nodige van. eindigen in het prachtige buiten dat Jacob Cats voor zichzelf liet bouwen in Den Haag.

Ik zie u graag in Zeeland!