Sterren en planeten in de beeldende kunst en muziek
Tientallen beeldend kunstenaars en componisten waren gefascineerd door de kosmos, de wereld van de sterren en de planeten. Soms gaven ze hemel weer zoals ze die boven zich zagen, vaak ook waren het voorstellingen die meer betekenden. Neem bijvoorbeeld de dierenriem die al vanaf de klassieke oudheid aan de hemel waargenomen werd. Daar werd betekenis aan gehecht voor het leven op aarde. Dat resulteerde in prachtige, figuratieve sterrenhemels. Daarvan gaat u er een aantal zien. Ook werden de tekens van de dierenriem gebruikt als kalender, om de maanden van het jaar mee aan te duiden. Het christendom zou zich vervolgens die tekens op geheel eigen wijze toeeigenen. Ook van dat alles gaat u prachtige voorbeelden zien.
Astronomen bestudeerden de kosmos. Die astronomen zien we, op miniaturen in middeleeuwse boeken en op schilderijen. We zien ze vaak samen met de instrumenten die ze gebruikten. Het bestuderen van de kosmos leidde tot speculaties over de positie die de aarde inneemt ten opzichte van de zon. Daar werd over getwist en ook dat werd verbeeld.
De kosmos zou ook muziek voortbrengen, de muziek van de hemelse sferen. Al vanaf Plato zijn daar fascinerende theorieën over. U hoort hoe een componist die klanken uit de kosmos in noten probeert te vangen.
Soms zien we schilderijen waarop geen enkele ster of planeet te zien is, maar waarvan de voorstelling toch verwijst naar beelden die aan de hemel te zien zijn. Bijvoorbeeld bij dit werk van Rembrandt:
Hoe dat zit vertel ik u.
U hoort tijdens de lezing prachtige, bijpassende muziekfragmenten, onder meer van Henri Dutilleux, Louis Andriessen en Richard Wagner. Ook wordt u onder de klanken van een werk van Richard Strauss meegenomen naar een eeuwig durende, fascinerende zonsondergang.
Dat, en nog veel meer ziet en hoort u in deze lezing over sterren en planeten in de beeldende kunst en muziek.
Geïnteresseerd in deze lezing? Neem dan contact met mij op.
Afbeeldingen: Vincent van Gogh (1853-1890), Sterrennacht boven de Rhône, 1888 en Rembrandt (1606-1669), De roof van Ganymedes, 1635.